108-PHƯƠNG PHÁP NHƯ LÝ TÁC Ý

 

108-PHƯƠNG PHÁP NHƯ LÝ TÁC Ý

Nói chung phương pháp Như Lý Tác Ý, là đường lối tập luyện Thiền của đạo Phật, có 3 giai đoạn:

 Giai đoạn thứ nhất của Như Lý Tác Ý là dẫn tâm vào trạng thái giải thoát. Dẫn tâm là tâm đang ở môi trường ác, đưa nó, dẫn nó vào môi trường thiện. 

 Giai đoạn thứ nhì của Như Lý Tác Ý là hướng tâm, là tâm hoàn toàn thiện rồi hướng nó đi vào hướng nào thì nó làm việc theo hướng đó.

  Không phải tâm còn ác mà hướng. Hướng như vậy sẽ hướng tâm ác hết. Vì thế cần hiểu rõ điều này để thực hiện Như Lý Tác Ý đúng theo Phật giáo. 

 Tu tập có được thiền định, có được giải thoát hết tham, sân, si đều do pháp Như Lý Tác Ý.

  Như Lý Tác Ý là thực phẩm ăn hằng ngày của một người tu tập 7 Giác Chi, tức 7 trạng thái Giải Thoát, hay 7 Bồ Ðề. Pháp môn Như Lý Tác Ý là món ăn của 7 Giác Chi.

  Muốn 7 Giác Chi mạnh khoẻ và tăng trưởng thì Như Lý Tác Ý là thực phẩm của nó. Không có Như Lý Tác Ý thì 7 Giác Chi không bao giờ có. [1]

 Muốn được như thế thì phải phân biệt rõ ràng giữa pháp dẫn tâm và pháp hướng tâm. 

Pháp dẫn tâm thứ nhất là tự kỉ ám thị: tác ý một câu mà hoàn toàn như là không có đối tượng nào hết. Thí dụ tâm trong lúc không có tham, sân, si, đang sáng suốt, không ham muốn gì hết mà tác ý “Tâm như cục đất; li tham, li sân, li si hết đi!” thì đó là dẫn tâm, dẫn tâm vào chỗ không tham sân si.

  Nên nhớ kĩ là trong điều kiện bình thường, khi luôn nhớ và tác ý, như vậy là tự kỉ ám thị để đưa tâm vào chỗ không tham sân si.

Pháp dẫn tâm thứ hai là nó đang ở chỗ tham sân si mà nhớ và nhắc để nó hết bị tham, sân, si chi phối. Khi nhắc như vậy thì tâm có ý thức để giải trừ khỏi trạng thái tham, sân, si đang có. 

Pháp dẫn tâm thứ ba: Khi tác ý theo từng hành động của thân thì đó không phải là pháp dẫn tâm nữa mà là truyền lệnh.

  Thí dụ ra lệnh bảo “Cánh tay mặt đưa lên!” thì cánh tay đưa lên. Ðó cũng là Tác Ý nhưng khi lệnh được đưa ra thì hành động thân phải làm theo.

  Có lệnh truyền “Hít” – “Thở” thì phải hít, phải thở. Ðây chính là pháp Như Lý Tác Ý.

 Còn các pháp tự kỷ ám thị vừa nói trên chỉ được gọi là pháp Tác Ý.

  Pháp Tác Ý là pháp không có hành động của thân tâm ngay tức thì. 

 Cả ba pháp này đều được gọi là pháp Dẫn Tâm: dẫn tâm vào Ðạo và dẫn tâm theo lệnh.

  Dẫn tâm vào Ðạo (Tác Ý) có năng lực thấp hơn dẫn tâm theo lệnh (Như Lý Tác Ý). 

  Sau khi pháp Như Lý Tác Ý thuần thục rồi, nhu nhuyến rồi thì bệnh đau trong thân, con chỉ bảo “Thọ là vô thường, hãy đi đi!” là bệnh đau hết.

 Cũng giống như hành động của cánh tay đưa ra khi được lệnh “Ðưa ra!” thì nó đưa ra; hay khi bảo chân “Ði” thì nó đi.

  Khi người ta đang chửi mắng, con bị sân thì bảo “Sân hãy li ra” thì sân li liền.

Giai đoạn thứ ba là giai đoạn đủ 7 Giác Chi xuất hiện thì đây gọi là giai đoạn Hướng Tâm. Hướng tâm nhập 4 Thánh Ðịnh, hướng tâm thực hiện ba Minh.

  Chỉ khi có sự xuất hiện đủ 7 Giác Chi mới hướng tâm được; nếu 7 Giác Chi chưa xuất hiện đủ thì đừng mong hướng được tâm.

  Như vậy Hướng Tâm chỉ thực hiện trong giai đoạn này và dùng trong hai nhiệm vụ chính yếu của sự giải thoát theo Phật Giáo: nhập 4 Thánh Ðịnh và vào 3 Minh.

 Có người nghe nói nhập Thiền thứ tư là tịnh chỉ hơi thở. Chưa có 7 Giác Chi mà bảo “Hơi thở tịnh chỉ” – ngưng thở – rồi cố gắng để nín thở vì vậy mà bị sặc ra máu thì đó là tại tác ý sai.

  Chưa có 7 Giác Chi mà tác ý nín thở thì không nín thở được. Pháp phải dùng để tịnh chỉ hơi thở là pháp Hướng Tâm chứ không phải là Tác Ý hay Như Lý Tác Ý. Tác ý bảo “Hơi thở ngưng đi” là Như Lý Tác Ý, là tác ý không đúng cách. 

 Khả năng chưa có mà bảo “Diệt tầm tứ nhậâp Nhị Thiền đi!” thì không phải là pháp hướng tâm.

 Hướng tâm chỉ nhẹ nhàng hướng thôi, không tác ý hay truyền lệnh như vậy. 

  Như Lý Tác Ý là hành động ra lệnh bảo, như “Dở gót lên!” thì gót dở lên, “Ðưa chân tới!” thì chân đưa tới. Con cần phải biết rõ chỗ này.

  Tóm lại, pháp môn Như Lý Tác Ý có ba giai đoạn tập luyện, phải thực hiện tập luyện cho đủ cả ba giai đoạn: giai đoạn Tác Ý, giai đoạn Như Lý Tác Ý và giai đoạn Hướng Tâm.

   Cả ba giai đoạn của pháp Như Lý Tác Ý đều áp dụng trên pháp 4 Niệm Xứ cũng như trên pháp Thân Hành Niệm. 

  Nhưng cần phải biết rõ tâm hết hay chưa hết tham, sân, si để tu tập pháp Như Lý Tác Ý. Vậy làm thế nào để xét tâm mình? Ðó là nếu khi luyện pháp Thân Hành Niệm mà vẫn còn niệm xẹt vô xẹt ra.

  Trên Thân Hành Niệm thì phải hoàn toàn không có niệm. Nếu có niệm vọng tưởng thì biết là tâm mình chưa sạch các niệm vi tế tham, sân, si. Lúc đó phải quay trở về luyện 4 Niệm Xứ.

  Mặc dù tập luyện Thân Hành Niệm có những lợi ích như dễ dàng đẩy lui các chướng ngại pháp, không bị tác động bởi thời tiết nóng lạnh, thì cũng phải giảm tập luyện Thân Hành Niệm lại, tập ít thôi, mà dồn hết nỗ lực cho luyện 4 Niệm Xứ.

  Tóm lại: pháp môn Như Lý Tác Ý đầu tiên là ám thị, kế là Như Lý Tác Ý là tác ý hành động nào thì thân làm ngay hành động đó theo lệnh ý thức đưa ra. Ám thị là tác ý tâm mình, như “Tâm như cục đất, li tham sân si!”hay “Tâm phải vô ngã, xem thân này không phải của ta!”. Ðó là những pháp tác ý mà ám thị. 

 Như lý Tác Ýù là tập luyện trên pháp THÂN HÀNH. Nó tác ý trên hành động của thân, luyện cái thân, còn ám thị là tập luyện trên pháp

TÂM HÀNH nó tác ý về cái tâm, luyện cái tâm.

  Hai cái này phải liên tục tập luyện, đừng có lơi. Ngồi yên là tác ý; ngồi yên là tác ý. Tác ý, tác ý hoài.

  Bên cạnh tác ý thì phải khéo léo dùng tưởng nữa. Thí dụ như “Quán li tham...” thì khi nương vào hơi thở tưởng như hơi thở đi ra mang theo bao nhiêu cái tham, sân, si đi hết ra theo.

  Ngồi quán mà thiếu tưởng thì không được. Biết dùng tưởng nhưng đừng tưởng sai.

  Ðạo Phật có tưởng chứ không phải không tưởng nhưng phải tưởng đúng chứ không tưởng sai được.

  Cho nên khi bước đi, mỗi bước đều tác ý “Li”, “Tham” thì con tưởng tất cả cái tham trong lòng theo bước chân mà ra ngoài. 

 Phải luôn luôn tập tác ý. Tập riết thì sẽ trở thành thói quen. Phải tập cho trở thành thói quen tác ý. Sau đó mỗi bước đi thì chân bước đi nhưng cảm giác tham sân si li ra.

 Tác ý như vậy mà THẤY nó lìa ra chứ không phải chỉ lưu ý bước đi thôi, PHẢI CẢM NHẬN như có cái tham trong lòng mình ra theo bước chân.

 Tập luyện được như vậy thì con sẽ tu tập tới nơi, tâm sẽ hết tham sân si. Tâm hết tham sân si là tâm vô lậu, là tâm của quả A-La-Hán.

 Dù không có Thầy cũng chứng quả A-La-Hán được.

[1] Xem thêm bài kinh “Các thức ăn” trong kinh Tương Ưng và Những Lời Gốc Phật Dạy